Plotinos (Plotinus), M.S 205-270 senelerı içinde yaşamış ve Platon’un metafiziğini, biraz daha değişik bir versiyon içinde yeniden öne süren, ve ögretisi aracılığıyla, Platon’un, Hellenistik çagda ve bu arada Ortaçağda, hem Hıristiyan felsefesinde ve hem de İslam felsefesinde etkili olmaya sürdüği, ünlü Yunan filozofu.
Felsefesinde, Platon’un ”Devlet” eserinde bulunan İyi İdeasıyla alakalı görüşlerinden yola çıkan Plotinus, Platon’un İyi İdeasını tanrılaştırmış ve varolan herşeyi Tanrı’dan başlayan bir türüm veya sudur süreciyle açıklamıştır. O da, tıpkı Platon gibi, maddi dünyanın, sürekli olarak olarak değiştiği için, gerçek olamayacağını düşünür. Sadece değişmeyen bir şey gerçekten var olabilir. Bundan dolayı, bu değişmeyen gerçeklik, Platon’un da göstermiş olduğu gibi, maddi dünya çapından farklı ve ayrı olmalıdır. Bu varlık ise, Plotinus’a göre, Tanrı’dır. O Tanrı ile ilgili, Tanrı’nın bu dünya çapındaki herşeyi aştığını söylemek dışında, hiçbir şey söylenemeyeceğini iddia eder. Tanrı bu dünyayı aştığı, maddi dünyanın ötesinde olduğu için, maddi, sonlu ve nihayet bölünebilir olan bir varlık değildir. Madde, ruh ve zihinden her bir diğerideğiştiği için, o ne madde, ne ruh, ne de zihindir. Plotinos’a göre, Tanrı, insan zihninin düşünceleriyle sınırlanamayacağından, insanın diliyle ifade edilemez. Duyularımız da ona ulaşamaz.
Plotinos için Tanrı’ya ulaşmanın tek yolu, rasyonel akılyürütmeden veya duyusal bir tecrübeden, deneyden bağımsız olan mistik bir vecd hali içine girmektir. Tanrı’nın bütünüyle saf ve basit olduğunu, Tanrı’da kompleks hiçbir şey bulunmadığını belirtmek, Tanrı’nın Mutlak Birlik olduğuna işaret etmek için, Plotinos Tanrı’dan Bir diye söz eder. Bir olan Varlık olarak Tanrı tanımı, Tanrı’nın değişmediğini ve bundan dolayı Onun yaratılmamış ve bölünemez olduğunu gösterir. Zira Tanrı değişse, bölünebilse veya yaratılmış olsa, birliğini kaybeder.
Plotinos’a göre, Tanrı bir olduğu için, içinde yaşadığımız duyusal dünya çapındaki şeyleri yaratmış olamaz. Çünkü yaratma bir eylemdir ve her eylem bir değişme halini zorunlu kılar. Bundan dolayı, Tanrı aşkındır, O her türlü düşünce ve varlığın ötesindedir. Ona ne öz, ne varlık, ne de yaşam yüklenebilir. Çünkü bütün bu ayırım veya yüklemler bir ikiliğe yol açarlar. Öyleyse, Tanrı ile ilgili, yalnızca Onun bir, bölünemez, değişmez, ezeli ve ebedi olduğunu, varlığın ötesinde olduğunu, kendi kendisiyle hep aynı kaldığını, Onun için geçmiş veya gelecekten söz edilemeyeceğini aktarabiliriz.
Plotinos, işte bu durumda dünyanın yaradılışını ve varoluşunu açıklamak için, felsefe tarihinin ilk türüm ögretisini geliştirmiştir.
