Ferit Orhan Pamuk, 7 Haziran 1952 senesinde İstanbul’da dünyaya geldi. 1974 senesinde başladı. 1979 senesinde ilk romanı olan “Karanlık ve Işık” ile katıldığı Milliyet Roman Yarışması birincilik ödülünü Mehmet Eroğlu ile paylaşımı yaptı. Bu romanı fakat 1982 senesinde Cevdet Bey ve Oğulları adıyla yayımlandı. 1983 senesinde bu kitapla Orhan Kemal Roman Ödülüne layık görüldü.
Orhan Pamuk‘un ardından yazdığı kitaplar da çok sayıda ödül kazandı. İkinci romanı olan Sessiz Ev 1984 senesinde Madaralı Roman Ödülünü kazandı. Bu romanın Fransızca tercümesi de 1991 senesinde Prix de la Découverte Européenne ödülüne hak kazandı. 1985 senesinde yayımlanan tarihi romanı Beyaz Kale ile 1990 senesinde ABD’de Independent Award for Foreign Fiction ödülünü kazandı ve yurtdışında tanınmaya başlandı. Orhan Pamuk, 2002 senesinde yayımlanan Kar kitabını, Türkiye’nin etnik ve politik meseleleri üzerine kurulu bir politik roman olarak tanımlamaktadır. Kar romanı Amerika’da 2004 senesinde “yılın en iyi 10 kitabından biri” olarak gösterilmiştir. Yıllar geçtikçe Orhan Pamuk’un Türkiye dışındaki ünü artmaya sürdü. 1998 senesinde yayımlanan Benim Adım Kırmızı 24 dile çevrildi ve 2003 senesinde İrlanda’nın ünlü International IMPAC Dublin Literary Award ödülünü kazandı.
Romanlarının dışında, yazılarından ve söyleşilerinden seçmelerin ve bir hikâyesinin olduğu Öteki Renkler ve Ömer Kavur’un yönettiği Gizli Yüz adlı filmin konusu mevcuttur. Bu senaryo, 1990 senesinde paylaşımı yaptığı Kara Kitap romanındaki bir bölümden yola çıkılarak yazılmıştır.
Orhan Pamuk ABD’de yayımlanan Time dergisinin 8 Mayıs 2006 tarihli rakamının “Time 100: Dünyamızı Biçimlendiren Kişiler” başlıklı kapak yazısında tanıtılan 100 kişiden biri oldu. 2007 Mayıs’ında yapılan 60. Cannes Film Festivali’nde jüri kullanıcı hesabı yapmıştır.
Nobel Ödülü
Orhan Pamuk 12 Ekim 2006 tarihinde Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanarak Nobel Ödülü kazanan ilk Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak tarihe geçmiştir. Akademi’nin 12 Ekim 2006 günü saat 14:00 civarında paylaşımı yaptığı,
”2006 Nobel Edebiyat Ödülü ‘Kentinin melankolik ruhunun izlerini sürerken kültürlerin birbiriyle çatışması ve örülmesi için yeni simgeler bulan’ Orhan Pamuk’a verilmiştir.”
şeklindeki basın bildirisiyle Nobel Edebiyat Ödülü’nün Orhan Pamuk’a verildiği resmen bilgisi verildi.[8] Pamuk 7 Aralık 2006’da, İsveç Akademisi’nde Babamın Bavulu başlığı altında hazırladığı Nobel konuşmasını Türkçe yaptı, Türkçe bilmeyen seyirciler ellerindeki çeviri metinden konuşmayı takip etti, bir çok televizyon kanalı konuşmasını canlı paylaşımı yaptı. Orhan Pamuk ödülünü 10 Aralık 2006 günü Stockholm Konser Salonu’nda tertip edilen ödül merasiminde İsveç kralı XVI. Carl Gustaf’ın elinden aldı.
Orhan Pamuk Romancılığı
Orhan Pamuk’un romancılığı postmodern roman kategorisinde değerlendirilmektedir. Eleştirmen Yıldız Ecevit Orhan Pamuk’u Okumak adlı kitabında onun avangard romancılığını değerlendirmektedir. Bilhassa Beyaz Kale, Kara Kitap, Yeni Hayat, Benim Adım Kırmızı’dan yola çıkarak bize kendisini ve hadiselerin gelişimini anlatır. Aynı biçimde edebiyat tarihçisi Jale Parla da Don Kişot’tan Günümüze Roman adlı kapsamlı yapıtında, Benim Adım Kırmızı’dan hareketle Orhan Pamuk’un eserlerini karşı karşıya geldirmalı edebiyat bağlamında irdeler. Parla’ya göre Pamuk, Türk romanının aldığı önemli dönemeçlerin sahibi olan bir yazardır.
Doğu-batı sorunsalıyla estetik düzeyde hesaplaşmaya yönelen Ahmet Hamdi Tanpınar ve Oğuz Atay gibi önemli yazarlardan biri olma özelliğini taşır Pamuk, bu sorunsalı kültürel ve felsefi içerimleriyle edebiyatına taşımış, özellikle Kara Kitap’ta bu tema bağlamında önemli, çok katmanlı bir edebi metin örneği sergilemiştir.
Orhan Pamuk’un eserlerinde Atatürk ile ilgili kullandığı üslup ve yazıları da kimi eleştirilere uğradı.
Bir kısım edebiyatçı Orhan Pamuk’un eserlerindeki bazı bölümlerin diğer yazarlara ait başka eserlerden bi hayli fazla ilham aldığıni savunmakta, özellikle bazı romanlarındaki belli kısımların diğer kitaplardan hemen hemen tamamen alıntı olduğunu öne sürmektedir. Hürriyet Gazetesi yazarı Murat Bardakçı 26 Mayıs 2002 tarihinde belgeleri ile yazarı sahtecilik ve intihal ile suçlamıştır. Murat Bardakçı’ya göre Orhan Pamuk’un Benim Adım Kırmızı romanı, hikâyesi ve anlatım şekli ile Amerikalı yazar Norman Mailer’in Ancient Evenings adlı romanının bir kopyasıdır. Ayrıca suçlamalara göre Orhan Pamuk’un Beyaz Kale adlı romanı Mehmet Fuat Carım’ın Kanuni Devrinde İstanbul isimli eserinden birebir pasajlar içermektedir. Orhan Pamuk günümüze dek bu konuyla alakalı herhangi bir bilgilendirmede bulunmamıştır.
Orhan Pamuk’un Sri Lanka’da düzenlenecek olan Edebiyat Festivaline katılması Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü (Reporters sans frontières) aracılığıyla eleştirildi. Örgüt, Orhan Pamuk’u ve festivale katılmak isteyen diğer edebiyatçıları Sri Lanka’daki baskıları meşru hale getirmekle suçladı.
Yazar Orhan Pamuk, Das Magazin adlı haftalık İsviçre dergisine verdiği bir röportajda, “Bu topraklarda 30 bin Kürt ve 1 milyon Ermeni öldürüldü. Benden başka kimse bundan bahsetmeye cesaret edemedi” açıklamasında bulununca ile ilgili TCK’nın 301. maddesinden ”Türklüğe hakaret” davası açıldı.
16 Aralık 2005 tarihinde ilk duruşması yapılan Pamuk davası Adalet Bakanlığı’ndan beklenen yazı gelmediği için 7 Şubat 2006 tarihine ertelendi. Şişli Asliye Ceza Mahkemesi, bu tür davalar için Adalet Bakanlığı’nın yazılı izninin gerektiğini altını çizerek izin verilip verilmediğinin sorulması için bakanlığa yazı yazılmasına karar verdi ve duruşmayı da 7 şubata erteledi. Duruşmanın ertelenmesi kararına AB yetkililerinden tepkiler geldi. Dava günü Şişli Adliyesi önündeki Pamuk ve yabancı yetkililere yönelik protesto gösterileri, Türkiye ve dünya basınında önemli yer tuttu.
AB – Türkiye Karma Parlamento Eş Başkanı Joost Lagendijk, “hükümet, parlamentoya değişiklik yasası getirebilir. Yapılacak şey budur. Türkiye’nin imajına büyük bir zarar vermiştir. Avrupa’da kötü bir imaj doğmuştur. Ünlü bir yazar ile ilgili dava açarsanız, dışarıda milliyetçiler bu yazarı dövmek için arabasına saldırırsa, burada bir hayli önemli sorun mevcuttur” dedi.
AP Türkiye Raportörü Camiel Eurlings de, hükümetin yazar Orhan Pamuk davasını düşürmesi gerektiğini altını çizerek, hükümet reform taahhüdüne sadık kalmalı şeklinde konuştu.
Türkiye ile AB içinde ciddi gerilime neden olan Orhan Pamuk ile ilgiliki dava, 22 Ocak 2006 tarihinde düştü.
Adalet Bakanlığı, Şişli İkinci Asliye Ceza Mahkemesi’ne gönderdiği yazıda, Yeni Ceza Yasası gereği izin yetkisi olmadığını hatırlatarak, Pamuk’un yargılanması için Adalet Bakanlığı’nın izin verdiğine ilişkin belge bulunmadığı gerekçesiyle davanın düşmesine karar verdi.
1983 Sessiz Ev (roman)
1985 Beyaz Kale (roman)
1990 Kara Kitap (roman)
1992 Gizli Yüz (senaryo)
1994 Yeni Hayat (roman)
1998 Benim Adım Kırmızı (roman
1999 Öteki Renkler (yazı)
2002 Kar (roman)
2003 İstanbul: Hatıralar ve Şehir (anı)
2007 Babamın Bavulu (anı)
2008 Masumiyet Müzesi (roman)
2010 Manzaradan Parçalar (yazı)
2011 Saf ve Düşünceli Romancı, Harvard Üniversitesi’nde verdiği Norton Dersleri
