Haldun Taner, 16 Mart 1915 senesinde İstanbul’da dünyaya geldi. Babası Ahmet Selahaddin, Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı üyesi ve mütareke senelerında yazıları, dersleri ve nutuklarıyla ülkenin bağımsızlığını savunmuş bir aydındır. Beş yaşında iken babasını kaybetti. Annesiyle birlikte büyük babasının konağında yaşadı.
Haldun Taner, Vatana hizmeti geçenlerin ve şehit olanların çocuklarına tanınan haktan yararlanarak parasız yatılı olarak girdiği Galatasaray Sultanisi’ndeki orta öğrenimini 1935 senesinde bitirdi.
Haldun Taner, Mezuniyetinden sonra devlet aracılığıyla Heidelberg Üniversitesi’nde öğrenim görmek üzere Almanya’ya gönderildi. Siyasal Bilgiler bölgesindeki öğrenimini geçirdiği ağır tüberküloz sebebiyle 1938 senesinde yarıda bıraktı ve yurda döndü. 1938-1942 senelerı içinde Erenköy Sanatoryumunda tedavi gördü.
Yüksek öğrenimini 1950’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Filolojisi Bölümü’nde bitirdi. 1950-1954 senelerı içinde üniversitenin sanat tarihi kürsüsünde asistanlık yaptı.
Edebiyat yaşamına gençlik senelerında yazdığı skeçlerle başladı. “Töhmet” adlı ilk öyküsü Yedigün dergisinde “Haldun Yağcıoğlu” takma ismiyle 1946’da yayınlandı. New York Herald Tribune Gazetesi’nin 1953’te İstanbul’da gerçekleştirdiği öykü müsabakasında “Şişhaneye Yağmur Yağıyordu” öyküsüyle birinci oldu. 1956’da Varlık Dergisi’nin araştırmasında yılın en bi hayli beğeni alan öykücüsü seçildi.
Asistanlığı sırasında yazdığı “Günün Adamı” oyunu, İstanbul Şehir Tiyatrosu’nda sahnelenmeden yasaklandı. Asistanlığı bırakıp Viyana’ya tiyatro bilimi eğitimi için gitti. 1955-1957’de Max Reinhardt Tiyatro Akademisi’nde öğrenim gördü. Viyana’daki bazı tiyatrolarda reji asistanı olarak çalıştı. 1957’de tekrar Türkiye’ye döndü. İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsü’nde edebiyat ve sanat tarihi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi ile İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde tiyat¬ro tarihi okuttu Bir yandan da Tercüman Gazetesi’nde (1952-1960) köşe yazıları yazmayı ve oyun yazarlığını sürdürdü.
1950’lerde oyun yazmaya başlamış olan ve tiyatrodaki ilk eserlerinde dramatik türün başarılı emsallarini veren Haldun Taner, sonrasında epik tiyatro denemelerine girişmişti. Türk Tiyatrosu’ndaki ilk epik tiyatro örneği olan “Keşanlı Ali Destanı” adlı oyunu ile dünya çapında tanındı. Bu oyun yurt dışında Almanya, İngiltere, Çekoslovakya, eski Yugoslavya’nın çeşitli kentlerinde oynandı. 1964 senesinde Atıf Yılmaz aracılığıyla sinemaya aktarıldı. Daha sonraki zamanlarda konularını güncel olaylardan alan siyasal-sosyal taşlamaların ağır bastığı oyunlar yazdı. Epik tiyatro ve kabarenin alanında verdiği yapıtlar çağdaş Türk tiyatrosunun klasikleri oldu. Eşsiz bir arı Türkçe kullanan Haldun Taner, Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının ve tiyatrosunun ileri gelen yazarları arasına girdi.
Devekuşu Kabare’yi (1967), Bizim Tiyatro’yu, Tef Kabare Tiyatrosu’nu kurdu. Küçük Dergi’yi çıkardı. Fıkra yazarlığını 1973’ten bu yana Milliyet’te sürdürdü. Öyküleri ve yazıları Yedigün, Ülkü, Yücel,Varlık, Küçük Dergi, Yeni İnsan dergilerinde de yayınlandı.
Filme de alınan “Kaçak” (1955) ile “Dağlar Delisi Ferhat” (Ömer Lütfi Akad ve Orhan Kemal ile birlikte, 1957) adlı senaryoları sırasıyla Türk Film Dostları Derneği’nin senaryo ödülünü ve Basın-Yayın Senaryo Armağanı’nı kazandı. “Sancho’nun Sabah Yürüyüşü” (1969) ile Bordighera Uluslararası Mizah Festivali Öykü Ödülü’nü, tiyatro dalında da “Sersem Kocanın Kurnaz Karısı” (1971) oyunuyla 1972 TDK Tiyatro Ödülü’nü kazandı. Sedat Simavi Vakfı 1983 Edebiyat Ödülü’nü Pertev Naili Boratav’la paylaşımı yaptı.
Haldun Taner, Milliyet Gazetesinde “Deve Kuşuna Mektuplar” başlığı altında haftalık köşe yazıları yazan Taner, güncel hadiseleri değerlendirdiği bu yazılarda yaşadığı dönemin bir çeşit edebi belgeselini sundu.
Yazarlığının bunun yanında İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsünde ve Edebiyat Fakültesinde, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde edebiyat, sanat tarihi ve tiyatro dersleri veren Haldun Taner, Milliyet Gazetesi yazarlığı yaparken 7 Mayıs 1986 tarihinde İstanbul’da yaşamını yitirdi.
Haldun Taner Adı, İstanbul Şehir Tiyatroları’nın Kadıköy’deki sahnesine verilmiştir. Bilgi Yayınevi, bütün eserlerini dizi halinde basmıştır. Milliyet gazetesi Haldun Taner anısına 1987’den beri her sene Haldun Taner Öykü ödüllerini düzenlemektedir.
Haldun Taner Eserleri
Öyküleri
1946 Geçmiş Zaman olur ki
1948 Yaşasın Demokrasi
1950 Şişhane’ye Yağmur Yağıyordu
1951 Tuş
1953 Onikiye Bir Var
1954 Ayışığında Çalışkur
1964 Sancho’nun Sabah Yürüyüşü
1967 Konçinalar
1970 Kızıl Saçlı Amazon
1979 Yalıda Sabah
1980 Şeytan Tüyü
Bir Kavak Ve İnsanlar
Ayak
Tiyatro Oyunları
1957 Günün Adamı
1957 Dışardakiler
1958 Ve Değirmen Dönerdi
1960 Fazilet Eczanesi
1960 Timsah
1961 Lütfen Dokunmayın
1962 Huzur Çıkmazı
1964 Keşanlı Ali Destanı
1964 Gözlerimi Kaparım, Vazifemi Yaparım
1966 Zilli Zarife
1967 Vatan Kurtaran Şaban
1968 Bu Şehr-i İstanbul ki
1969 Sersem Kocanın Kurnaz Karısı
1970 Astronot Niyazi
1971 Ha Bu Diyar
1971 Dün Bugün
1973 Aşk-u Sevda
1973 Dev Aynası
1974 Yâr Bana Bir Eğlence
1977 Ayışığında Şamata
1980 Hayırdır İnşallah
1985 Marko Paşa
Eşeğin Gölgesi
