Evangelista Torricelli, 15 Ekim 1608 senesinde İtalyanın Feanza şehrinde dünyaya geldi. Çocukluğunda matematiğe olan merakıyla dikkatleri çekti.
1627’de Roma’ya giderek, hidrolik biliminin kurucusu ve Galilei’nin talebesi olan Benedetto Castelli ile birlikte çalıştı. 1641’de onunla mektuplaşmaya başladı. Aynı sene, Castelli nin tavsiyesi üzerine Galilei, Torricelli’yi Tuscany’ye davet etti.
Galileo ile görüştükten birkaç hafta sonra, Galilei ölünce, Tuscany büyük dükü Torricelli’yi onun makamına tayin etti. 1644 senesinde geometri ve mekanik üzerinde bir kitap paylaşımı yaptı. Matematik sahasında mühim bir boşluğu dolduran bu kitapta bunun yanı sıra Galilei’nin mekanik üzerindeki ilk çalışması, birbirine bağlı cisimlerin ortak ağırlık merkezleri aşağıya doğru hareket ederken, ani hareket edebilecekleri prensibi bir neticeye bağlanıyordu. Torricelli, bu çalışmalarını yaparken açık hava basıncı üzerindeki deneylerinde de sürdü. Basınçtan faydalanarak, cıva doldurulmuş tüplerle yaptığı deneyler neticesinde, deniz düzeysinde 1cm2’ye düşen basıncı 1033 gr/cm2 olarak tespit etti. Geometri ve mekanik bölgesindeki fikirlerini ise ilk önceleri kimse önemsemedi.
Torricelli bunun yanı sıra hocası Galilei’nin teleskobunu ve kendi mikroskobunu daha da ilerletmeye uğraştı. 1643’te hava basıncını ölçmek için şimdi cıvalı barometre adı verilen cihaz icat etti.
Evangelista Torricelli, 25 Ekim 1647 tarihinde Floransa’da öldü
Torriçelli Deneyi Nedir?
Toriçelli, bir metre kadar uzunlukta, bir ucu kapatılmış bir cam tüpü civa ile doldurmuş, açık ucunu da civa dolu bir çanağın içine daldırmıştır. Tüpü bu konumda dik olarak tuttuğu zaman, civanın bir kısmı civa çanağına akmış ve tüpün kapalı ucunda bir “boşluk” ortaya çıkmış.
Toriçelli bu deney neticesinde açık hava basıncını hesaplamıştır. Açık hava basıncı bu deneye göre 10.3 metrelik su sütunu ile veya 760 milimetrelik cıva sütunu ile dengelenmiştir. Civanın üstünlüğü, çok kısa bir tüp gerektirmesidir.
Barometre nedir? Barometre havanın basıncını ölçmeyi sağlayan alettir. Hava basınç değişimleri barometre ile okunur ve basınç değişim hareketlerinden havanın durumu anlaşılmaya çalışılır. Meteoloji raporlarının bugünkü gibi teknoloji yardımıyla yapılamadığı zamanlarda ve denizde raporların ulaşmasının zor olduğu zamanlarda denizciler hava durumunu barometredeki değişiklikleri okuyarak anlarlardı. Günümüzde ise uydu teknoloji ile hava durumu hesaplanıyor ve internet veya telekominikasyon yoluyla denizcilere çok rahat hava durumu ulaştırılıyor.
Barometre çalışma şekli : Yaşadığımız atmosferin bir ağırlığı mevcuttur ve üzerimize bir baskı uygular. Üzerimizdeki bu basınç hava koşullarına göre değişiklik gösterir. Bu değişikliği barometre ile ölçeriz. Denizin altında nasıl dalarken kulaklarımız tıkanıyorsa ve suyun basıncını rahatlıkla hissediyorsak aslında hava basıncı da azda olsa aynı etkiyi sürekli olarak yapmaktadır. Biz hava tabakasının en dibinde yani yer yüzünde yaşadığımız için, bu bölümde havanın ağırlığı cm2’ye 1033 gramlık bir etki yapar. İşte buna denize düzeysindeki hemen hemen hava basıncı denir.
Barometrenin İcadı: Bu garip olayı ilk kez 1643 senesinde, İtalyan bilgini Torricelli açıkladı. Torricelli, suyun yerine, ondan on üç buçuk defa daha ağır olan cıvayı (sıvı maden) koymayı akıl etti, bu sayede sütunun yüksekliği aynı miktarda kısalmış oldu. Böylelikle Torricelli ilk barometreyi gerçekleştirdi: bir ucu tıkalı ve içi cıva dolu cam bir boru. Bu boru baş aşağı çevrilip açık ucu gene civayla dolu bir küvete daldırılır. Borudaki civanın bir kısmı küvete akar ve cıva sütunu borunun içinde aşağı yukarı 760 milimetreye kadar iner. O zaman civanın ağırlığı, atmosfer basıncı ile eşdeğer olur.
